Studiegids

nl en

Pedagogische Wetenschappen

Bachelor

Bachelor Pedagogische Wetenschappen

Hartelijk welkom bij de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen. Deze opleiding duurt drie jaar en na afloop beschikken afgestudeerden over de onder Eindtermen opgesomde kennis, vaardigheden en houding.

Eindtermen

Afgestudeerden van de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen beschikken over de hieronder genoemde kwalificaties. Zij hebben er binnen de daarvoor gestelde tijdslimieten en door middel van de voorgeschreven toetsvormen blijk van gegeven dat zij zich deze kennis, vaardigheden en houding eigen hebben gemaakt.

1 Kennis en inzicht

Vakinhoud

1.1 De bachelor heeft kennis van en inzicht in fundamentele begrippen en theorieën uit de pedagogische en aangrenzende wetenschappen.

1.2 De bachelor heeft kennis van de geschiedenis en ontwikkeling van de pedagogische wetenschappen.

1.3 De bachelor heeft kennis van modellen van diagnostiek, assessment en behandeling en interventie.

Methoden en technieken van onderzoek

1.4 De bachelor heeft basiskennis van en inzicht in de gangbare methoden en technieken van pedagogisch onderzoek, met inbegrip van de hoofdfases van wetenschappelijk onderzoek.

Beroepsveld

1.5 De bachelor heeft kennis van (beleid van en voor) het pedagogisch beroepsveld.

2 Toepassing van kennis en inzicht

De bachelor heeft de volgende academische vaardigheden ontwikkeld:

2.1 onder begeleiding een eenvoudig wetenschappelijk onderzoek opzetten en uitvoeren, zowel individueel als in groepsverband;

2.2 een consistente visie of betoog formuleren met passend afgewogen wetenschappelijke argumenten;

2.3 wetenschappelijke kennis en inzichten toepassen op opvoedings- en onderwijsvraag-stukken.

3 Oordeelsvorming

3.1 De bachelor kan praktische en theoretische pedagogische vraagstukken wetenschappelijk en ethisch analyseren en beschrijven;

3.2 de bachelor kan reflecteren op ethisch verantwoord wetenschappelijk en pedagogisch handelen van zichzelf en anderen;

3.3 de bachelor is in staat tot het verzamelen van wetenschappelijke literatuur, kritisch bezien ervan, vaststellen van de relevantie en samenvatten van de kern;

3.4 de bachelor heeft de vaardigheid ontwikkeld zich op professionele wijze te gedragen overeenkomstig normen en regels die van toepassing zijn op toekomstige werkzaamheden als pedagoog en de beroepscode van de Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen (NVO).

4 Communicatie

4.1 De bachelor kan correct schriftelijk en mondeling rapporteren over pedagogische vraagstukken, zowel in een academische als in een andere professionele context;

4.2 de bachelor toont in de samenwerking met anderen (respondenten, collega’s, cliënten) verantwoordelijkheid, betrouwbaarheid, respect en communicatieve vaardigheid;

4.3 de bachelor kan anderen feedback geven en omgaan met feedback van anderen.

5 Leervaardigheden

5.1 De bachelor beschikt over de leervaardigheden die nodig zijn om een Masteropleiding te volgen, waarin een grotere mate van zelfstandigheid wordt verwacht;

5.2 de bachelor is in staat om het eigen leerproces te sturen.

Op de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen is de Onderwijs- en Examenregeling (OER) 2024-2025 van toepassing. In de OER en in de Regels en richtlijnen zijn alle regels die in de opleiding tijdens het collegejaar 2024-2025 van kracht zijn vastgelegd.

Structuur

De bacheloropleiding duurt drie jaar (180 ects) en bestaat uit de volgende onderdelen:

  • De propedeutische fase (het eerste jaar, 60 ects)

  • De basisbachelor (het tweede jaar, 60 ects)

  • De specialisatie (het derde jaar, 20 ects).

Alle Bachelorstudenten die per 1 september 2022 of later begonnen zijn of beginnen aan de Bacheloropleiding hebben vanaf 1 september 2024 keuze uit drie specialisaties: Gezinspedagogiek, Onderwijswetenschappen óf Orthopedagogiek van opvoeding en onderwijs.

Voor studenten die eerder dan 1 september 2022 aan de Bacheloropleiding begonnen zijn, als specialisatie Gezinspedagogiek óf Onderwijswetenschappen gekozen hebben en per 1 september 2024 nog specialisatievakken missen, geldt dat zij de ontbrekende specialisatievakken in 2024-2025 kunnen behalen. Deze specialisaties veranderen niet van samenstelling.

LET OP Studenten die eerder dan 1 september 2022 aan de Bacheloropleiding zijn begonnen en als specialisatie Orthopedagogiek of Leerproblemen hebben gekozen en in 2023-2024 nog één of meerdere specialisatievakken niet hebben gehaald, wordt in 2024-2025 nog een laatste gelegenheid geboden om tentamen in deze vakken af te leggen.

  • De keuzeruimte (25 ects)

  • Het bachelorproject (15 ects).

Rooster

Het rooster van dit vak vind je in MyTimetable.

Inschrijven voor vakken

LET OP Inschrijven voor alle vakken via My Studymap is verplicht.

Dit doe je twee keer per jaar: één keer voor de vakken die je wilt volgen in semester 1 en één keer voor de vakken die je wilt volgen in semester 2.

Inschrijven voor vakken in het eerste semester is mogelijk vanaf juli. Inschrijven voor vakken in het tweede semester is mogelijk vanaf december.

De exacte datum waarop de inschrijving start wordt gepubliceerd op de website van het Onderwijs Servicecentrum (OSC). Eerstejaars Bachelorstudenten (inclusief eerstejaars Academische Pabo) worden voor de vakken uit het eerste jaar door het Onderwijs Servicecentrum ingeschreven; zij hoeven dit niet zelf te doen.

**De inschrijftermijn voor alle vakken sluit vijf kalenderdagen vóór aanvang van het vak.

Door je in te schrijven voor het vak sta je automatisch ook ingeschreven voor de Brightspacemodule van dat vak. Wie niet ingeschreven is voor een vak heeft dus ook geen toegang tot de Brightspacemodule.

Lees ook de volledige inschrijvingsprocedure

Jaar 1

In het eerste jaar raak je vertrouwd met de voornaamste begrippen en theorieën van ons vakgebied. Je volgt inleidende vakken en daarnaast word je getraind in onderzoeksvaardigheden en statistiek. Studeren is een voltijdbaan. Als je er serieus werk van maakt, besteed je gemiddeld zo’n 36-40 uur per week aan het voorbereiden en volgen van colleges, maken van opdrachten en leren voor tentamens. Gemiddeld 16 uren in de ‘werkweek’ zijn contacturen’, de resterende tijd besteed aan je zelfstudie.

Structuur van het programma
Het academische jaar loopt van begin september tot eind augustus en bestaat uit 2 semesters, elk verdeeld in 2 blokken. Elk studiejaar bestaat uit 60 studiepunten (EC). 1 EC heeft een studielast van 28 uur.

Vak EC Semester 1 Semester 2
Argumentatie: kritisch denken en logisch redeneren 4
Inleiding in de psychologie (Pedagogische Wetenschappen) 5
Inleiding in de pedagogiek: Opvoeding 6
Practicum wetenschappelijk schrijven 3
Inleiding in de ontwikkelingspsychologie 4
Gesprekstechnieken I 2
Interculturele Pedagogiek 5
Inleiding in de pedagogiek: Onderwijs 4
Filosofie voor pedagogen 6
Praktijkoriëntatie 3
Onderzoekspracticum 1 8
Cursus praktische data-analyse met SPSS 2
Inleiding in de klinische pedagogiek 4
Tutoraat Academische Vaardigheden & Mentoraat 4

Jaar 2

Het tweede jaar staat in het teken van verdieping. Thema’s uit het eerste jaar keren terug maar je gaat hier dieper op in. Ook volg je vakken op nieuwe deelgebieden zoals Neurobiologische achtergronden, Diagnostiek en assessment en Juridische en ethische aspecten. Aan het eind van dit jaar maak je je specialisatiekeuze.

Vak EC Semester 1 Semester 2
Onderzoekspracticum 2 7
Leren en cognitie 5
Neurobiologische achtergronden van opvoeding en ontwikkeling 6
Methoden van kwalitatief onderzoek 3
Gezinspedagogiek 5
Diagnostiek en assessment in opvoeding, onderwijs en hulpverlening 5
Orthopedagogiek: individuele factoren 5
Orthopedagogiek: onderwijsfactoren 5
Orthopedagogiek: gezinsfactoren 5
Juridische en ethische aspecten 5
Gesprekstechnieken 2 2
Oefenonderzoek 5
Academische vaardigheden en beroepsoriëntatie Pedagogische Wetenschappen jaar 2 2

Jaar 3

Het derde studiejaar bestaat uit:

  • de vrijekeuzeruimte

  • je specialisatie

  • het het bachelorproject.

De vrijekeuzeruimte van 25 EC in het derde jaar kan worden ingevuld met:

  • een minor

  • keuzevakken

  • een combinatie van een minor van 15 EC en keuzevakken van 10 EC

  • een buitenlandverblijf (Study Abroad)

Vak EC Semester 1 Semester 2
Keuzeruimte Pedagogische Wetenschappen 25
Bachelorproject Pedagogische Wetenschappen 15
Specialisatie Pedagogische Wetenschappen 20

Arbeidsmarktoriëntatie

Arbeidsmarktvoorbereiding
Naast het bieden van een gedegen universitaire opleiding, biedt de universiteit tools aan om je voor te bereiden op de stap naar de arbeidsmarkt. Om de aangeboden mogelijkheden optimaal te benutten zul je ook zelf actie moeten ondernemen door bv onderzoek te doen en gebruik te maken van de diensten die binnen de universiteit beschikbaar zijn.

Om je hierin te ondersteunen worden er binnen en buiten je studie verschillende activiteiten georganiseerd die bijdragen aan je voorbereiding op de arbeidsmarkt, met name waar het gaat om oriëntatie op het werkveld/de arbeidsmarkt, (loopbaan)vaardigheden en zelfreflectie. Dit kunnen voorlichtingsbijeenkomsten zijn binnen je eigen opleiding rond keuzemomenten binnen of workshops en events georganiseerd door de facultaire Career Service of je studievereniging. Ook heeft Universiteit Leiden een sterk alumni Mentornetwerk van ervaren alumni die je eenvoudig kunt benaderen voor carrièreadvies.
Denk hierbij aan:

  • Workshops en (facultaire) career events georganiseerd door de Career Services, gericht op het ontwikkelen van specifieke vaardigheden en netwerkengelegenheden met professionals uit het werkveld;

  • Voorlichtingsbijeenkomst over keuzes, (keuze)vakken, minoren, honours onderwijs, buitenland, stage door je opleiding i.s.m. de Career Service FSW;

  • Voorlichtingsbijeenkomst over je masterkeuze;

  • Workshops en formele en informele netwerk events door de studievereniging Emile.

Arbeidsmarktvoorbereiding binnen de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen

In alle opleidingen die het Instituut Pedagogische Wetenschappen verzorgt staat de verbinding met het werkveld waarin onze afgestudeerden aan de slag gaan centraal. Hoe kunnen de uitkomsten van het onderzoek dat we doen gebruikt worden om problemen in de ontwikkeling van kinderen te voorkómen en op te lossen? Hoe kunnen kinderen in gezinnen, op school en in de hulpverlening profiteren van de kennis die we met ons onderzoek opdoen?

Dat is de vraag waar het in alle opleidingen en vakken van het Instituut Pedagogische Wetenschappen om draait. Ieder kind verdient immers de kans zich optimaal te ontwikkelen. Dat betekent dat je in veel vakken zowel wetenschappelijke kennis leert als kennismaakt met professionals uit de praktijk die gastcolleges geven over de toepassing daarvan. En een groot deel van je Masteropleiding wordt tijdens de stage besteed aan een uitgebreide kennismaking met het werk dat je straks als afgestudeerd pedagoog gaat verrichten. Zo word je goed voorbereid op de arbeidsmarkt.

Arbeidsmarktvoorbereiding naast de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen

Er vinden elk jaar verschillende activiteiten plaats, binnen, naast en buiten je opleiding, die bijdragen aan je voorbereiding op de arbeidsmarkt. Dit kunnen voorlichtingsbijeenkomsten zijn over keuzes binnen de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen, maar ook career workshops en events georganiseerd door je eigen opleiding, de facultaire Career Service of je studievereniging.
Denk aan:

  • Voorlichtingsbijeenkomst over de keuze van de Bachelorspecialisatie, keuzevakken (al dan niet in het buitenland), minoren, honours onderwijs;

  • Voorlichtingsbijeenkomst over de keuze van een Masteropleiding en daarbinnen een Masterspecialisatie;

  • Workshop en (facultaire) career events, georganiseerd door de Career Service FSW;

  • Lezingen en career events van Studievereniging Emile

Career Service, LU Career Zone en career workshops kalender

Career Service FSW
De Career Service FSW biedt informatie en advies over studie(her)oriëntatie en Masterkeuze, (studie)loopbaanplanning, oriëntatie op de arbeidsmarkt en solliciteren.

Leiden University Career Zone
De Leiden University Career Zone is dé website voor studenten en alumni van de Universiteit Leiden ter ondersteuning van de (studie)loopbaan. Je vindt er advies, informatie, (loopbaan)tests en tools op het gebied van (studie)loopbaanplanning, loopbaanmogelijkheden met je opleiding, arbeidsmarktoriëntatie, solliciteren, het Alumni Mentornetwerk, job portal, workshops en events en Career services.

Workshops en events
In de cursuskalender vind je een overzicht van loopbaan en sollicitatie workshops, georganiseerd door de Career services.

Overgangsregelingen

Graag stellen we je op de hoogte van het feit dat we de afgelopen tijd hebben gewerkt aan het overzichtelijker maken van de Bachelor. Hierdoor zijn er wijzigingen in het programma; een aantal vakken is verdwenen.

De volgende vakken worden vanaf studiejaar 2024-2025 niet meer aangeboden:

  • Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 1A

  • Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 1B

  • Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 2A

  • Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 2B

  • Inleiding praktische filosofie voor Pedagogen Deel A

  • Inleiding praktische filosofie voor Pedagogen Deel B (filosoferen met kinderen)

  • Behandeling: interventies binnen de orthopedagogiek

  • Methoden van klinische diagnostiek

  • Zorg voor mensen met functiebeperkingen

  • Leerproblemen: Signalering en interventie

  • Observatie van interacties binnen gezinnen

  • Psychopathologie: orthopedagogische aspecten

Studenten die deze vakken in studiejaar 2023-2024 of eerder hebben gevolgd, krijgen nog één mogelijkheid om het tentamen en/of de eindopdracht behorende bij het vervallen vak te maken. Het toetsmoment en de aanmeldprocedure hiervoor vind je onderaan deze pagina, onder het kopje ‘Aanmelden voor laatste toetsmomenten van vervallen vakken’.

Vervangende vakken
Een andere mogelijkheid is dat studenten het vervangende vak volgen. Hieronder vind je welke vakken ervoor in de plaats zijn gekomen.

  • Studenten die Inleiding in de pedagogiek 1A en IB niet gehaald hebben volgen: Inleiding in de pedagogiek: Opvoeding (6EC)

  • Studenten die of Inleiding in de pedagogiek 1A of IB niet gehaald hebben, mogen ook Inleiding in de pedagogiek: Opvoeding (6EC) volgen. Het resultaat van Inleiding in de pedagogiek 1A of IB vervalt dan.

  • Inleiding in de pedagogiek 2A is vervangen door Inleiding in de pedagogiek: Onderwijs

  • Inleiding in de pedagogiek 2B is vervangen door Inleiding in de klinische pedagogiek.

  • Studenten die Inleiding Praktische filosofie voor pedagogen Deel A (3 ec) en Inleiding Praktische filosofie voor pedagogen Deel B (3 ec) niet hebben gehaald volgen: Filosofie voor pedagogen (6 EC).

  • Studenten die Inleiding Praktische filosofie voor pedagogen Deel A (3 ec) of Inleiding Praktische filosofie voor pedagogen Deel B (3 ec) niet hebben gehaald mogen ook Filosofie voor pedagogen (6 EC) volgen. Het resultaat van Inleiding Praktische filosofie voor pedagogen Deel A of B vervalt dan.

  • Behandeling: interventies binnen de orthopedagogiek is vervangen door Modellen en strategieën.

  • Methoden van klinische diagnostiek is vervangen door Testen van functioneren en ontwikkeling

  • Zorg voor mensen met functiebeperkingen is vervangen door Begeleiding en samenwerking in de orthopedagogiek

  • Leerproblemen: Signalering en interventie is vervangen door Begeleiding en samenwerking in de orthopedagogiek

  • Observatie van interacties binnen gezinnen is vervangen door Observeren van gedrag en interactie

  • Psychopathologie: orthopedagogische aspecten is vervangen door Orthopedagogiek: Individuele factoren. Studenten die Orthopedagogiek: Individuele factoren al gehaald hebben, dienen contact op te nemen met de studieadviseurs via studieadviseurspedagogiek@fsw.leidenuniv.nl

Mis je een vervallen vak dat niet in deze lijst staat? Neem contact op met de studieadviseurs via studieadviseurspedagogiek@fsw.leidenuniv.nl.

Aanmelden voor laatste toetsmomenten van vervallen vakken
In het onderstaande overzicht kun je zien in welk semester het laatste toetsmoment van de vervallen vakken plaatsvindt.
Voor de vakken waarvan de toetsmomenten in semester 1 gepland zijn, volgen de precieze data zo snel mogelijk. Je kunt je al wél alvast aanmelden voor de toetsmomenten, je wordt dan ook op de hoogte gehouden van de toetsdata, zodra deze bekend zijn.
Voor de toetsmomenten die in semester 1 gepland zijn, dien je je uiterlijk 30 september aan te melden via het volgende formulier: https://leidenuniv.eu.qualtrics.com/jfe/form/SV_1zSZ7RyhFtUNgBo.
Zorg ervoor dat je het formulier volledig, op tijd en correct invult, anders kunnen we je aanmelding niet in behandeling nemen. Zonder aanmelding kun je niet deelnemen aan het toetsmoment. Nadat je je hebt aangemeld via het formulier, wordt je z.s.m. toegevoegd aan de oude Brightpace-omgeving van het vak zodat je kunt beginnen met het voorbereiden op het toetsmoment.

Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 1A: Maandag 14 oktober 17.00-20.00 (zaal SC01).
Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 1B: Maandag 21 oktober 17.00-20.00 (zaal SC01).
Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 2A: Semester 2 (datum volgt)
Inleiding in de Pedagogische en onderwijswetenschappen 2B Semester 2 (datum volgt)
Inleiding praktische filosofie voor Pedagogen Deel A: Semester 2 (datum volgt)
Inleiding praktische filosofie voor Pedagogen Deel B (filosoferen met kinderen): Semester 2 (datum volgt)
Behandeling: interventies binnen de orthopedagogiek: Semester 2 (datum volgt)
Methoden van klinische diagnostiek: Semester 2 (datum volgt)
Zorg voor mensen met functiebeperkingen: Semester 2 (datum volgt)
Leerproblemen: Signalering en interventie: Semester 2 (datum volgt)
Observatie van interacties binnen gezinnen: Semester 2 (datum volgt)
Psychopathologie: orthopedagogische aspecten: Semester 2 (datum volgt)

Voor de vakken waarvan de toetsmomenten in semester 2 gepland zijn, volgen de precieze data zo snel mogelijk. Je kunt je al wél alvast aanmelden voor de toetsmomenten, je wordt dan ook op de hoogte gehouden van de toetsdata, zodra deze bekend zijn.

Voor de toetsmomenten die in semester 2 gepland zijn, dien je je uiterlijk 30 november aan te melden via het volgende formulier: https://leidenuniv.eu.qualtrics.com/jfe/form/SV_b7cHpkYwELpLQKW
Zorg ervoor dat je het formulier volledig, op tijd en correct invult, anders kunnen we je aanmelding niet in behandeling nemen. Zonder aanmelding kun je niet deelnemen aan het toetsmoment. Nadat je je hebt aangemeld via het formulier, wordt je z.s.m. toegevoegd aan de oude Brightpace-omgeving van het vak zodat je kunt beginnen met het voorbereiden op het toetsmoment.

Studieadvies

Studieadvies

Het team van studieadviseurs probeert je zo goed mogelijk te ondersteunen bij de studie. Zij zijn op de hoogte van alle aspecten van het studieprogramma en daarom kun je bij hen terecht voor hulp, advies of ondersteuning. Het is goed om te beseffen dat de studieadviseurs er niet alleen voor je zijn als er problemen zijn (studie gerelateerd, persoonlijk of medisch), maar ook voor het maken van bijvoorbeeld een goede studieplanning, het bespreken van je vrije keuzeruimte of als je hulp zoekt bij het maken van andere keuzes tijdens je studieloopbaan.

Bijzondere (persoonlijke) omstandigheden

Voor zaken als persoonlijke problemen, familieomstandigheden, chronische ziektes, functiebeperkingen zoals ADHD, dyslexie, dyscalculie, autisme etc. verzoeken we je om voor aanvang van het studiejaar contact op te nemen met de studieadviseur. In een individueel gesprek wordt je situatie dan besproken.
Indien je tijdens het collegejaar wordt gehinderd in je studievoortgang door bijzondere (persoonlijke) omstandigheden dan kan hier rekening mee worden gehouden bij het uitbrengen van het bindend studieadvies. Jij moet daar wel zelf tijdig bepaalde zaken voor regelen door zo snel mogelijk je studieadviseur op de hoogte brengen van je omstandigheden.

Studeren met een functiebeperking

Ga je vakken bij ons volgen? Het kan zijn dat je meer tijd nodig hebt voor een tentamen of dat je een laptop nodig hebt, bijvoorbeeld omdat je dyslectisch bent of ADHD hebt. Als je van deze faciliteiten gebruik wilt maken, maak dan zo snel mogelijk een afspraak met de studentdecanen. Houd alle relevante medische informatie en testresultaten bij de hand. Zorg dat je duidelijk aangeeft welke voorzieningen je nodig denkt te hebben. De studentdecanen zullen onze examencommissie daarna adviseren. Heb je al een verklaring van studentdecanen? Mail die dan z.s.m. naar de studieadviseurs van Pedagogische Wetenschappen of vraag de studentdecanen deze naar de studieadviseurs te mailen.

Regeling Bindend Studieadvies

Bij de Universiteit Leiden geldt de Regeling Bindend Studieadvies (regeling BSA). Volgens de regeling moet je als voltijdstudent in het eerste studiejaar minimaal 45 van de 60 studiepunten (EC) behalen. De examencommissie stuurt je in het eerste jaar minstens twee keer een bericht over je studievoortgang. Uiterlijk 31 januari ontvang je van de examencommissie een niet-bindend advies dat geldt als een waarschuwing. Medio mei ontvangen alle eerstejaars studenten die er niet goed voorstaan een tweede waarschuwing. Gedurende het studiejaar kun je terecht bij je studieadviseurs om jouw studievoortgang en persoonlijke situatie te bespreken. Uiterlijk 15 augustus ontvang je van de examencommissie het bindend studieadvies.

Keuzevakken

Het Instituut Pedagogische Wetenschappen biedt verschillende keuzevakken aan. Sommige vakken die onderdeel uitmaken van het verplichte curriculum kunnen ook gevolgd worden door studenten van andere opleidingen. Deze zijn aangevinkt als keuzevak. Daarnaast biedt het Instituut ook keuzevakken aan die geen onderdeel zijn van het vaste curriculum (zie onderaan deze pagina). Deze vakken kunnen zowel door studenten van de Bacheloropleiding Pedagogische Wetenschappen als door studenten van andere bacheloropleidingen gevolgd worden.

Wil jij een of meerdere keuzevakken bij ons volgen?

  • Ben je student Pedagogische Wetenschappen of doe je een ander opleiding aan de Universiteit Leiden? Je kunt je inschrijven via MyStudymap.

  • Studeer je aan een andere Nederlandse universiteit? Je kunt deelnemen als gaststudent, mits er plek is. Hoe je dit regelt lees je hier. Neem contact op met onze studieadviseurs voor toestemming. Gaststudenten schrijven zich via uSis in voor vakken.